ابیات جعلی مدح خلفای سه گانه در شاهنامه(6)

اولین کسی که به الحاقی بودن ابیات مدح خلفای سه گانه در شاهنامه اشاره می کند علامه قاضی نورالله شوشتری (زادهٔ 956ق) در کتاب مجالس المومنین است. 
زندگینامه تحلیلی فردوسی، علیرضا شاپور شهبازی، ترجمه هایده مشایخ،نشر هرمس،ص14
علامه پیرامون الحاقی بودن ابیات مدح خلفای سه گانه در شاهنامه مینویسد:
و این دلالت بر آن دارد که (فردوسی) افتتاح شاهنامه در طوس بنام نبی و على(ع) کرده و بعد از آن خواسته که آن را بسلطان محمود بگذراند نام او را الحاق نموده و از اینجا می توان دانست که در اصل کتاب شاهنامه نام خلفای ثلثه نبوده و بعداز اراده عرض آن بر سلطان چند بیتی که در بعضی از نسخ مشتمل بر مدح ایشان مذکور است از روی تقیه و خوش آمد سلطان واصحاب او ملحق ساخته اند و آنکه فردوسی در اوایل نصف دوم از کتاب شاهنامه درسه بیت در اظهارارتباط خود بسلطان محمود آورده منافات ندارد بانکه افتتاح کتاب شاهنامه در طوس شده باشد چه میتواند بود که آن نیز مانند ابیاتی که در صدر کتاب در مدح سلطان و دیگران آورده ملحق باشد.
مجالس المومنین،جلد2ص605

ابیات جعلی مدح خلفای سه گانه در شاهنامه(4)

تئودور نولدکه خاورشناس آلمانی:

اکنون نمیتوان تصور کرد که بیت های ۹۷ _ ۱۰۰ ، صفحه ۶ را که مطابق عقیده صریح اهل تسنن ابوبکر، بعد عمر، سپس عثمان ستوده شده و از علی مخصوصا در مرحله ی چهارم اسم برده شده، نیز فردوسی سروده باشد. البته میشد گمان کرد که در اینجا نیز از روی ضرورت امتیازی برای عقیده سلطان قائل شد و در شرح مفصل بعد راجع به علی (ع) عقیده حقیقی شاعر اظهار شده است. اما آن بیت ها را یک نفر سنی از روی ناآزمودگی اضافه کرده است. آن بیت ها سیاق عبارات را به کلی خراب کرده است. بیت ۹۶ با یک گفته ی پیغمبر (ص) شروع شده. همین مطلب در بیت ۱۱۰ در ضمن کلمات یک روایت اصیل تشیع که در هجو نامه تکرار نموده نقل شده در صورتی که بیت های ۹۷ تا ۱۰۰ از سه خلیفه اول حکایت میکند !

حماسه ملی ایران،چاپ سوم، مترجم بزرگ علوی، ص79

فردوسی شیعه است(12)

دکتر هرمز میلانیان زبان شناس و استاد زبان‌شناسی دانشگاه تهران
سرانجام‌ فردوسی در مرحله سوم از گفتار آغازین خود، که در سطوح ملموس تری از انتزاع فلسفی قرار دارد به ستایش پیغمبر و یارانش می پردازد و بر شیعه بودن خود _به مفهوم قرون چهارم و پنجم هجری_ آن هم بدون تعصب و با یادآوری تمام خلافای راشدین تاکید می نهد

بینش فلسفی و اخلاقی فردوسی، مندرج در تن پهلوان و روان خردمند، ویراسته شاهرخ مسکوب، انتشارات طرح نو، تهران 1381،ص 109

فردوسی شیعه است(8)

دکتر احمد علی رجایی بخارایی نویسنده، محقق، شاعر، مصحح و شاهنامه پژوه در مقاله ایی که در آن به مذهب فردوسی پرداخته است چنین می نویسد‌
با توجه به دلایلی که با استناد به اشعار خود فردوسی بدست داده شد در شیعی بودن استاد طوس تردیدی نمی‌توان داشت و چون همه تذکر نویسان و محققان نیز خلاف این ادعائی نکرده اند دراز کشیدن سخن با ذکر اقوال آنان نیازی نیست و شاید تنها قول نظامی عروضی در چهار مقاله که تشیع فردوسی را علت سعایت درباریان و محروم ماندن او از صله محمود می داند و اینکه هم بدین سبب رها نکرده اند که جنازه او در گورستان مسلمانان گذاشته شود و هم اکنون نیز قبر آن مرد بزرگ، جداگانه در باغی قرار دارد برای اقناع ضمیر هر پژوهنده ای درباره مذهب فردوسی کافی باشد.
مذهب فردوسی، مندرج در نشریه دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز، دوره 11، شماره 49 ، خرداد 1343، صفحه 113

فردوسی شیعه است(۷)

دکتر محمد جعفر یاحقی پژوهشگر، نویسنده و استاد زبان و ادبیات فارسی:
فردوسی از نظر فردی مردی بود خردمند و شیعه مذهب
از پاژ تا دروازه زران، انتشارات سخن، تهران 1388، ص46

فردوسی شیعه است(6)

دکتر علیرضا شاپور شهبازی ایرانشناس معروف پس از بحث پیرامون زرتشتی گری یا اسلام(تسنن یا تشیع) فردوسی می نویسد:
 
1_فردوسی صمیمانه به منابعش وفادار بوده است. بعضی از آنها ضد عرب بودند و حتی ضد اسلام (برای نمونه نامه رستم فرخزاد)، بعضی طرفدار زردشتیگری و بعضی حتی ضد ایرانی. وقتی شاهنامه اندیشه موجود در منابع را روایت می کند، آنها را نمی توان آرا و عقاید فردوسی تلقی کرد.
 
2_ فردوسی شخصا در هیچ جا اسلام را به صفات خوار و خفیف متصف نمی کند و وقتی اندیشه خود را می گوید، احترام فوق العاده ای برای بنیانگذار اسلام و آل او قائل است.با توجه به این حقیقت، نامهای اسلامی اعضای خانواده فردوسی ( حسن، منصور، قاسم) گواهی بر ایمان اوست
 
٣. خود شاهنامه گواهی است بر صحت نظر گزیده نویسان و تاریخ نویسان که متفق القول فردوسی را شیعه میدانند.این موضوع از اینجا نیز روشن می شود که مزار وی زیارتگاه ایرانیان و به خصوص شیعیان شد.
ایشان پس از نقل ابیاتی از شاهنامه که بر تشیع فردوسی دلالت دارد(مانند ابیات زیر) می نویسد:
منم بنده اهل بیت نبی
سراینده خاک پای وصی
برین زادم و هم برین بگذرم
چنان دان که خاک پی حیدرم
القاب و الفاظ به کار رفته مشخصا شیعی است (به خصوص لقب وصی و حیدر برای حضرت علی (ع)). بنابراین هیچ کس نمی تواند منکر شود که سراینده این ابیات شیعه ای مخلص بوده است. با در نظر گرفتن این حقیقت که شیعه سنتهای اسلامی و ایرانی را با یکدیگر آشتی داد و توس کانون جهان شیعه بود – از جمله به خاطر مزار امام رضا (ع) - شیعه بودن فردوسی کاملا طبیعی بود.
زندگینامه تحلیلی فردوسی، علیرضا شاپور شهبازی، ترجمه هایده مشایخ،نشر هرمس، ص80و81