فردوسی شیعه است (21)

دکتر قدمعلی سرامی نویسنده، شاعر، پژوهشگر و شاهنامه پژوه:

اگر با در نظر گرفتن ایرانی بودن وی، فردوسی را در نقل این سخنان سرشار از اهانت نسبت به تازیان از زبان رستم فرخزاد و یزدگرد محق ندانیم ناچار با ملحوظ داشتن تشیع او، در این کار صاحب حقش خواهیم شمار چرا که فردوسی می دانسته است که اینان به خاندان پیغامبر خویش نیز رحم نکرده اند و حق علی و اولاد وی را در همه چیز از جمله حکومت نادیده گرفته اند.
فردوسی عاشق علی (ع) بوده است و دشمنان وی را بیباکانه بی پدر یعنی حرامزاده خوانده است
چنین کسی حتی اگر ایرانی هم نمی بود، نمی توانست تازیان از اسلام برگشته ای را که پیمان خود با رسول خدا را زیر پا گذاشتند و اندکی پس از وفات وی به قرآن و عترت پشت کردند، دوست بدارد. او ناگزیر به حکم تشیع تولی و تبری می کرده است و به همین دلیل از گنجاندن ابیاتی از دست آنچه خواندیم در اثر خویش هراسی به دل راه نداده است با آنکه بیگمان از اختلاف مذهبی خویش با سلطان محمود و جیره خواران در بار غزنه خبر داشته است.
در اندیشه فردوسی، مولا علی ابر مردی است که نام وی عصاره حماسه است. رزمندگی در آمیخته با فروتنی اوست که شاعر حماسه پرداز را شیفته کرده است.
از رنگ گل تا رنج خار،ص661و662

آشنایی فردوسی با احادیث و اخبار اسلامی

استاد بدیع الزمان فروزانفر نویسنده،زبان شناس ،مصحح متون کهن ادبی و استاد برجسته زبان و ادبیات فارسی با رد ادعای زرتشتی بودن فردوسی،اسلوب و روش شاهنامه را روشی اسلامی و فردوسی را شخصی آگاه به اخبار و احادیث اسلامی معرفی میکند:

«اسلوب و روش نظمی شاهنامه از اسلوب قرآن گرفته شده و هر چه در آنجا از حیث بلاغت، منظور و طرف بحث بلغاست اینجا تقلید و نظیر آن ایجاد می شود.همینطور کنایاتی که در اشعار عرب مقبول است، به شخص یا به نظیر ترجمه شده وگاهی از اصل بهتر و روشن تر است و از همین جا می توان دانست و مسلم داشت که فردوسی از اشعار عرب نه مایه اندک بلکه، سرمایه فراوان داشته
ایشان در مورد اسلوب قرآنی نام برده در شاهنامه مینویسد:
در این موضوع باید مفصل بحث کرد و اسلوب قرآن را شرح داد تا مقصود به خوبی واضح گردد،لیکن در اینجا به دو مثل قناعت میکنیم که یکی راجع به نظم جمل است و آن این است:
پیامی فرستاد پیران چو دود
به گلشهر نازی فرنگیس زود
شود تا رساند سوی شاهزاد
بگفت آن زمان با فرنگیس شاد
که برای ارتباط مصراع دوم از بیت دوم با مصراع اول از همین بیت ناچار باید چند جمله تقدیر کرد چنانکه در این آیه«أَنَا أُنَبِّئُکُمْ بِتَأْوِیلِهِ فَأَرْسِلُونِ یُوسُفُ أَیُّهَا الصِّدِّیقُ (سوره یوسف،آیه45و46) چند جمله حذف شده و منظور بلغای قدیم و جدید گردیده است،و دیگری راجع به نمایاندن معانی در عباراتی رساتر و روشن تر یا پنهانتر و آن این بیت است:
تهمتن بیامد بگسترد پر
بخواهش بر شاه پیروزگر
که از این جمله قرآنی «وَٱخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ ٱلذُّلِّ(الإسراء - 24) ترجمه شده است. 

سخن و سخنوران،ص51

و نیز ایشان مینویسد:
فردوسی از اخبار و احادیث اسلامی مطلع بوده و جای جای ترجمه آنها در شاهنامه دیده می شود...

سخن و سخنوران،ص52

فردوسی شیعه است(17)

دکتر غلامرضا رشید یاسمی معروف به رشید یاسمی نویسنده، مورخ، پژوهشگر و شاعر معاصر پیرامون علل اختلاف فردوسی و محمود غزنوی می نویسد:

....(فردوسی)شاهنامه را مرتب ساخته بنام محمود کرد و از نظر گذرانید...ولی پس از تقدیم (محمود)خلف وعده نموده و برای هر دینا۔ یک درهم داد علت این کار خست و لئامت سلطان ببوده زیرا که بشعرای دیگر جوایز و صلات کران عطا میکرد بلکه غمز و سعایت شعرای دربار و بدگوئی احمد بن حسن میمندی وزیر و مخصوصا اختلاف مذهب فردوسی با سلطان موجب آن کردید محمود در مذهب تسنن تعصب شدید داشت و فردوسی در تشیع قدم ثابت،با این جهت سعایت حسودان کارگر شد.

نصایح فردوسی،ص8

فردوسی شیعه است(16)

دکتر منوچهر مرتضوی، ادیب، نویسنده، پژوهشگر و حافظ شناس برجسته معاصر:

...مسلما فردوسی به عنوان یک مسلمان راستین و ثناگوی پیغمبر و حیدر نمی توانسته درباره استیلای تازیان بر ایران و توجیه این واقعه تاریخی نظر روشن مشخصی داشته باشد...

فردوسی و شاهنامه،47_48

ایشان همچنین در مورد تمایز میان اسلام و اعراب در کلام فردوسی می نویسد:

غلبه تازیان،که مفهوم و اثری کاملا متفاوت با مسأله کیش اسلام در اذهان ایرانیان داشته تا حد امکان و آگاهانه و غالبأ ناخوداگاه در شاهنامه مطرح شده و از استیلای اژدهاک تازی تا رستم هرمزد سپهسالار ایران در پایان شاهنامه،و بعضی اشارات دیگر چیرگی خود را بر روح و احساسات سخنور بزرگ طوس نشان می دهد.

فردوسی و شاهنامه،ص50

فردوسی شیعه است(14)

آرتور کریستن سن، ایران شناس و پژوهشگر معروف دانمارکی:

سلطان محمود که شاهنامه را در سال 401ق،فردوسی به نام او کرده بود، تُرکی بود جاهل و متعصب، او شمشیر به دست به دنبال رافضیان و شیعیان و معتزله و صنوف دیگر ملحدان می گشت، فردوسی گذشته از گرایش نهانی که به آیین تشیع داشت، روح آزادگی و پرهیزگاری دور از تعصبش او را رنجه می ساخت. 

 فردوسی و حماسهٔ ملی، آرتور کریستن سن، ترجمه مسعود رجب نیا، مندرج در  سیمرغ، آبان1355، شماره 3، ص39

ابیات جعلی مدح خلفای سه گانه در شاهنامه(6)

اولین کسی که به الحاقی بودن ابیات مدح خلفای سه گانه در شاهنامه اشاره می کند علامه قاضی نورالله شوشتری (زادهٔ 956ق) در کتاب مجالس المومنین است. 
زندگینامه تحلیلی فردوسی، علیرضا شاپور شهبازی، ترجمه هایده مشایخ،نشر هرمس،ص14
علامه پیرامون الحاقی بودن ابیات مدح خلفای سه گانه در شاهنامه مینویسد:
و این دلالت بر آن دارد که (فردوسی) افتتاح شاهنامه در طوس بنام نبی و على(ع) کرده و بعد از آن خواسته که آن را بسلطان محمود بگذراند نام او را الحاق نموده و از اینجا می توان دانست که در اصل کتاب شاهنامه نام خلفای ثلثه نبوده و بعداز اراده عرض آن بر سلطان چند بیتی که در بعضی از نسخ مشتمل بر مدح ایشان مذکور است از روی تقیه و خوش آمد سلطان واصحاب او ملحق ساخته اند و آنکه فردوسی در اوایل نصف دوم از کتاب شاهنامه درسه بیت در اظهارارتباط خود بسلطان محمود آورده منافات ندارد بانکه افتتاح کتاب شاهنامه در طوس شده باشد چه میتواند بود که آن نیز مانند ابیاتی که در صدر کتاب در مدح سلطان و دیگران آورده ملحق باشد.
مجالس المومنین،جلد2ص605